بنام خداوند بخشنده مهربان. سلام و و درود میگم به شما دوستان و همراهان عزیز. من قاسم حیدری هستم و امروز میخوام راجع به یه موضوع بسیار مهم به نام «لزوم سرپرستی مرد بر خانواده» با شما صحبت کنم.

توی ماده‌ی 1102 قانون مدنی، بعد از بسته شدن قرارداد نکاح، هر کدوم از زوجین حقوق و تکالیفی در مقابل همدیگه پیدا میکنن. توی آیه 228 سوره بقره هم اومده: «لَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ» یعنی برای زنان همانند وظایفی که بر دوش آنهاست، حقوق شایسته‌ای قرار داده شده است. بنابراین همون طور که تکالیفی بر عهده‌ی زنان قرار گرفته، از حقوقی هم برخوردار هستن و بین حقوق و تکالیف اونا تعادلی برقرار هست.

نکته‌ی مهمی که میخوام بهش دقت داشته باشید اینه که: عدالت اقتضا می‌کنه حقوق و تکالیف براساس توانایی‌های روحی و طبیعی و جسمی بین زن و مرد تقسیم بشه. بخاطر همین توی اسلام، همون جور که تکلیف انفاق و تأمین هزینه‌ی خانواده طبق آیه 34 سوره نساء بر عهده‌ی مرد گذاشته شده، زن نیز مکلف شده که از مرد به عنوان رئیس خانواده، اطاعت کنه.

با این مقدمه میخوام بطور خلاصه فلسفه و دلایل سرپرستی مرد بر خانواده و همچنین لزوم اطاعت زن از مرد رو براتون توضیح بدم:

فلسفه سرپرستی مرد بر خانواده

خانواده اولین و بنیادی‌ترین عضو جامعه هست و واضحه که مثل همه‌ی گروهها و تشکّل‌ها نیاز به مسئول و سرپرست داره. این خیلی مسلّمه که بقای هیچ گروه و تشکّلی بدون مسئول و رهبری واحد که تدبیر امور رو در دست داشته باشه، ممکن نیست.

واگذار کردن ریاست و سرپرستی خانواده به زن و مرد هر دو باهم، به بهانه‌ی تساوی حقوق زن و مرد، در واقع به معنی نداشتن مسئول و سرپرست توی خانواده هست. متاسفأنه توی بعضی از خانواده‌های ایرانی ریاست و سرپرستی خانواده اشتباهاً به زن یا به عهده‌ی مرد و زن هر دو هست که این در واقع یه جور بی‌سرپرست کردن خانواده بوده و باعث فروپاشی بنیان این خانواده‌ها شده.

اگه منظور مدعیان تساوی حقوق زن و مرد، تشابه حقوق و تکالیف زن و مرد توی همه کارها، اونم بدون توجه به توانایی‌ها و خصلت‌های روحی و جسمی اونا باشه، اتفاقاً این خودش میتونه از مصادیق ظلم به حساب بیاد! بنایراین نقش مردانه دادن به زن و تقسیم وظایف بین زن و مرد بدون توجه به زن بودن او، ظلمی بزرگ هست.

بعضی وقتا احساس میکنم مدعیان تساوی حقوق زن و مرد میخوان از غرب هم پیشی بگیرن! چون امروز بعضی حقوقدان‌های غربی هم اعتراف کردن که تشابه حقوق زن و مرد ابداً ممکن نیست!

دلایل سرپرستی مرد بر خانواده

اثبات سرپرستی مرد در خانواده از ناحیه‌ی قرآن و روایات روشن و قطعی هست و من در ادامه براتون توضیح میدم.

الف) لزوم سرپرستی مرد بر خانواده از نگاه قرآن

چرا که خداوند توی آیه 34 سوره نساء میفرماید: « الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ وَ بِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ » یعنی: مردان سرپرست زنان هستند، بخاطر برتری‌هایی که خداوند برای بعضی نسبت به بعضی دیگر قرار داده و بخاطر نفقه‌ایی که از اموالشان به زنان می‌پردازند.

خداوند توی این آیه صراحتاً حق ریاست بر خانواده و سرپرستی و تدبیر امور خانواده رو بدلیل برتری‌های طبیعی جنس مرد به او سپرده و در مقابل مرد مکلف شده که مخارج و هزینه‌ی زندگی زن رو تأمین کنه.

این آیه بعد از این که اصل سرپرستی و ریاست مرد رو مطرح میکنه، به حکمت یا علت این امتیاز اشاره میکنه و میگه: « بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ » یعنی: این سرپرستی بخاطر تفاوتهایی هست که خداوند از نظر آفرینش و  از روی مصلحت بین زن و مرد قرار داده و بلافاصله در مقابل چنین حقی، تکلیفی رو به عهده‌ی شوهر قرار میده و میگه: « وَ بِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ » یعنی: این سرپرستی بخاطر تعهداتی هست که مردان در مورد انفاق کردن و پرداخت‌های مالی در برابر زنان و خانواده به عهده دارن.

نکته‌ی بسیار مهمی که میخوام بهش اشاره کنم اینه که: برتری جنس مرد بر زن توی ریاست و اداره‌ی خانواده، از حیث وزن انسانی و اجتماعی او نیست، بلکه براساس مصلحت اجتماعی و از باب خاصیتهای طبیعی و فطری زن و مرد به او داده شده. یادآوری میکنم که قرآن هیچ نقشی برای جنسیت توی برتری و کرامت انسانی قائل نشده و فقط تقوا رو ملاک برتری انسان نسبت به دیگران دونسته: « إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ » سوره حجرات آیه 13.

ب) لزوم سرپرستی مرد بر خانواده از نگاه روایات

روایت‌های معتبر زیادی در مورد لزوم سرپرستی مرد بر خانواده داریم که امامان معصوم علیهم‌السلام هم روی این موضوع تأکید کردن:

روایت هست از امام باقر (ع) که از پیامبر اکرم (ص) نقل میکنه: زنی خدمت پیامبر (ص) رسید و گفت حق شوهر بر زن چیست؟ پیامبر (ص) فرمودند: از مرد اطاعت کنید و عصیان نکنید، بدون اجازه‌ی او روزه نگیرید، و بدون اذن شوهر از منزل خارج نشوید.

روایت دیگه‌ای هم از امام باقر (ع) هست که فرمود: زنی نزد پیامبر (ص) و گفت: ای فرستاده خداوند، حق شوهر بر زن چیست؟ فرمود: از خانه‌اش بیرون نرود، مگر با اجازه شوهرش و اگر بی‌اجازه‌ی او بیرون رود، فرشتگان آسمان، فرشتگان زمین، فرشتگان خشم و فرشتگان مهر و رحمت، او را نفرین کنند، تا به خانه‌اش برگردد.

بنابراین توی اصل اعطای سرپرستی مرد بر خانواده از منظر قرآن و روایات جای تردید نیست و ماده‌ی 1105 قانون مدنی هم به صراحت اونو بیان کرده.